Passantentarief Huisarts Optometrist/Opticien Time out procedure

Deze week in NHD Gezond: kan je sporten met glaucoom?

Kan je sporten met glaucoom? En zo ja, wat is aan te raden en wat niet? Oogarts Rob Wouters van Oogcentrum Noordholland heeft het antwoord op deze vragen. Hij beantwoordt er drie.

1. Ik heb last van glaucoom en twijfel over een nieuwe sport. Welke sporten zijn gevaarlijk met deze aandoening en waarom?

Een absoluut onderscheid tussen soorten sport naar goed, minder goed of niet goed, is niet te maken voor glaucoompatiënten. In het algemeen is het advies dat duursporten als wandelen, joggen, fietsen en dergelijke gunstig en goed zijn. Deze sporten spelen zich in het aërobe af, het veilige gebied van het cardiovasculaire systeem.

Extreme, anaërobe duursporten zoals marathonlopen of tien kilometer zwemmen zijn, afhankelijk van de trainingsarbeid en de trainingsintensiteit, minder gunstig.

Het beoefenen van krachtsporten als gewichtheffen, opdrukken, ringtraining en dergelijke is voor mensen met glaucoom beslist af te raden. Daar wil ik wel meteen aan toevoegen dat beweging en sportbeoefening over het algemeen voor iedereen goed en gezond is. Glaucoompatiënt of niet.

Welke sporten glaucoompatiënten ‘veilig’ kunnen beoefenen, is ook afhankelijk van de algehele lichamelijke conditie en niet alleen van de conditie van de ogen. Een goed getrainde sporter blaast uit bij een (krachts)inspanning en ademt in bij ontspanning. Maar er zijn ook mensen die juist druk zetten bij een extreme krachtsinspanning. Die houden hun adem in en persen. Ze lopen dan rood aan, zoals we dat vaak zien bij gewichtheffers. Het is natuurlijk lastig om tijdens zo’n krachtsinspanning ‘even’ te meten wat het effect ervan op de oogdruk is. Wel staat vast dat die op deze manier in negatieve zin wordt beïnvloed.

2. Hoe kun je een oog beschermen tijdens het sporten? Is dit überhaupt nodig?

Een glaucoomoog hoeft meestal niet extra beschermd te worden tijdens het sporten. Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen, waarbij het raadzaam is om dit wel te doen. Zo kunt u bij bijvoorbeeld badminton, squashen, golfen of tennissen iets tegen uw oog krijgen. Het oog is kwetsbaarder als het al een eerdere glaucoomoperatie heeft ondergaan. Een beschermende bril is dan juist wel aan te raden. Voor veel andere sporten is dit niet het geval.

3. Hoe beïnvloedt glaucoom een sportprestatie?

Glaucoom zelf zal de sportprestatie niet beïnvloeden. Dit is anders bij meer lichamelijke aandoeningen, zoals astma of hartfalen. Dit zijn zomaar twee voorbeelden.

Uit verschillende buitenlandse studies is gebleken dat sporten over het algemeen gunstig is voor glaucoompatiënten, Opmerkelijk is te zien dat in sommige gevallen na het sporten een oogdrukdaling werd gemeten.

Iedereen weet dat bewegen gezond is, maar ook dat langere tijd achtereen of in korte tijd een extreme krachtsinspanning leveren, gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen. Over de mogelijke effecten van sportbeoefening op glaucomateuze ogen definiëren we om te beginnen wat onder duursporten moet worden verstaan.

Enkele voorbeelden van duursporten zijn wandelen, joggen, fietsen, hardlopen, schaatsen, zwemmen en langlaufen. Als iemand minimaal drie keer per week een half uur tot enkele uren aaneengesloten een van deze sporten beoefent, als recreatie of training, is dat een duursporter. Dat wil zeggen, dat alleen de tijdsduur van de activiteit wordt gemeten en niet de intensiteit of het aantal afgelegde kilometers binnen een bepaalde tijd.

De mate van intensiteit van sportbeoefening heeft alles te maken met het cardiovasculaire systeem, het hartritme en de longfunctie. Grofweg worden alle soorten sporten en trainingen ingedeeld in twee categorieën: aërobe en anaërobe training. Een aërobe sport is een langdurig volgehouden activiteit die de hartslag continu tot ongeveer 60 procent verhoogt, waardoor er meer zuurstof dan normaal door het lichaam wordt gepompt. Ter verduidelijking: als de hartslag in rust 60 slagen per minuut is, zal die tijdens het sporten tot tussen de 90 en 100 slagen oplopen. Dat grotere aanbod aan zuurstof en suikers wordt door de spieren gebruikt als ‘brandstof’, maar ook alle organen en weefsels krijgen door de gestimuleerde doorbloeding extra ‘voeding’.

Om maximaal voordeel te halen uit aërobe training, is het zaak de inspanning tijdens het sporten zoveel mogelijk op hetzelfde niveau te houden. In veel onderzoeken werd de oogdruk vóór en direct na het sporten gemeten. Het was opmerkelijk te zien dat daaruit bleek dat een aërobe sport een oogdrukdaling induceert. Gunstig derhalve voor glaucoompatiënten.

Helaas houdt die daling slechts een uur aan, daarna is dat effect van de inspanning die iemand heeft geleverd voorbij. Als de zuurstofbalans in het bloed tijdens het sporten op peil blijft, zodat de spieren continu genoeg voeding krijgen, is dat goed voor het hele lichaam. En zoals uit de studies blijkt, dus ook voor de ogen. De conclusie in ieder geval wat aërobe duursporten betreft zou kunnen zijn dat op deze manier sport bedrijven gunstig is voor glaucoompatiënten.

Onder anaërobe sporttraining vallen extreme duursporten als de marathon en de triatlon. Anders dan bij aërobe sporten gebruikt het lichaam bij extreme duurbelasting ‘brandstof’ – zuurstof en eiwitten – uit de spieren. Wanneer een spier aan het werk wordt gezet, gebeurt er het volgende. In het anaërobe proces haalt het lichaam eerst energie uit de stof creatine-fosfaat, een energieleverancier die explosieve kracht geeft gedurende een korte periode.

Daarna schakelt de spierstofwisseling over op het melkzuursysteem. Dan komt melkzuur vrij, omdat het lichaam suikers verbrandt om te voorzien in de energiebehoefte. Een afvalproduct van het verbranden van suikers is lactaat, melkzuur. Tijdens lichamelijke overbelasting – zoals aan het eind van een wieleretappe als renners soms kilometers lang sprinten – moet het hart steeds sneller pompen en gaat het melkzuur dat vrijkomt zich in het lichaam en de spieren ophopen waardoor verzuring optreedt. Het behoeft geen toelichting dat verzuring moet worden voorkomen. Vanwege dit anaërobe proces waarbij de zuurstofvoorziening en doorbloeding niet verloopt zoals bij aërobe duursporten, zijn extreme duursporten af te raden voor glaucoompatiënten.

Je kunt je afvragen wat sportende glaucoompatiënten nu met al deze informatie moeten. Over het algemeen kun je stellen dat mensen probleemloos aërobe duursporten kunnen doen bij vele vormen van glaucoom. Met één uitzondering, voor patiënten met pigmentdispersieglaucoom. Grote of langdurige lichamelijke inspanning leidt namelijk tot tussentijdse verplaatsing van de iris naar achteren, waardoor meer pigment vrijkomt. Die vrijgekomen deeltjes hopen zich op in de kamerhoek, belemmeren de kamerwaterafvoer in het trabekelsysteem waardoor de oogdruk oploopt. In alle literatuur wordt het beoefenen van duursporten door mensen met pigmentdispersieglaucoom afgeraden.

Zolang fitnesstraining in de sportschool binnen de aërobe grenzen, dus met voldoende zuurstof, wordt gedaan, is daar voor glaucoompatiënten geen enkel bezwaar tegen. Maar explosieve of langdurige en intensieve krachttraining zoals gewichtheffen, opdrukken of extreme krachtsinspanningen op fitnesstoestellen is voor glaucoompatiënten niet verstandig. Eigenlijk alle sporttraining die intensief, in een hoog tempo en met extreme krachtsinspanning gepaard gaat en waarbij stress op het hoofd komt te staan en de zuurstofbalans in het bloed ontregeld raakt, is niet goed voor glaucoompatiënten. En dat mede omdat te weinig zuurstof iets doet met de kwaliteit van de bloedvaten. Ook met de hele kleine haarvaatjes in het oog. Niet doen dus.


Home // / Nieuws / Deze week in NHD Gezond: kan je sporten met glaucoom?