Zien doen we niet alleen met onze ogen, maar ook met de hersenen. In het oog wordt een beeld gevormd dat naar de hersenen wordt verzonden. Dit gebeurt via een heleboel kleine vezels, de zenuwvezels.
Glaucoom is een aandoening aan de zenuwvezels in het netvlies en de oogzenuw. Een jong en gezond oog heeft meer dan een miljoen zenuwvezels. Bij het ouder worden neemt het aantal vezels langzaam af. Maar omdat er ruim voldoende vezels aanwezig zijn, leidt dit niet tot problemen. Bij glaucoom neemt het aantal vezels echter sneller af dan wat normaal is voor de leeftijd. Als deze versnelde afbraak van vezels langere tijd aanhoudt, kan er een tekort ontstaan, waardoor het oog minder goed gaat functioneren.
1. Mijn vader heeft glaucoom. Moet ik mij zorgen maken en wat raadt u mij aan te doen?
Glaucoom is erfelijk. Het wordt familieleden dan ook geadviseerd zich te laten controleren vanaf het veertigste levensjaar.
Glaucoom is een chronische progressieve aandoening, het wordt erger in de loop der jaren. Desondanks is de ziekte bij het merendeel van de patiënten goed onder controle te houden is. Dat komt omdat de moderne behandelmethoden met lasers, medicijnen en operatieve ingrepen sterk ontwikkeld zijn.
Om adequaat advies te kunnen geven over de progressie van de aandoening is veelvuldig controleren in de eerste twee jaren na ontdekking zeer belangrijk. Naast de oogdrukmeting moet uw oogarts ook een zogeheten pachymetrie uitvoeren (een dikte meting van het hoornvlies), meerdere gezichtsvelden maken en de kamerhoek goed beoordelen met gonioscopie.
Het beoordelen van de bevindingen is zeer lastig en dient door een oogarts te gebeuren. Een optometrist kan wel een indicatie pluis of niet pluis afgeven. Een opticien daarentegen kan er niets over zeggen. Een goede oogdruk bij de opticien is dan ook geen garantie dat u geen glaucoom kunt hebben.
Glaucoom wordt primair behandeld door de oogdruk te verlagen. Wanneer er behandeld wordt en hoeveel de oogdruk moet dalen, is maatwerk. Ieder mens is uniek en wat voor de één schadelijk is, heeft voor de ander geen nadelige effecten. Het komt regelmatig voor dat mensen lijden aan glaucoom, terwijl de oogdruk normaal lijkt. Dit noemen wij een normal tension glaucoom. Dit kan optreden bijvoorbeeld bij slaapapneu. Het is dan niet de oogdruk die primair verantwoordelijk is voor de beschadiging, maar het tekort aan zuurstof naar de oogzenuw.
Het vaststellen of iemand echt glaucoom heeft, is dan ook niet een kwestie van alleen de oogdruk meten. Een ander probleem dat tot een normal tension glaucoom kan leidden, is dat de bloedtoevoer naar het kamerwater producerende orgaan, het corpus ciliare, tekort schiet waardoor de oogdruk laag blijft. Door de gebrekkige doorbloeding van het corpus ciliare is de oogdruk laag. Maar daarmee is ook de voedselvoorziening van de oogzenuw verstoord. Dit leidt tot schade aan de oogzenuw en moet behandeld worden.
Zo is ook een verhoogde oogdruk geen indicatie dat u glaucoom hebt. Door bijvoorbeeld een dik hoornvlies is de gemeten waarde niet in overeenstemming met de werkelijke oogdruk.
2. Sinds bij mij tien jaar geleden glaucoom is geconstateerd, moet ik elke dag meerdere malen glaucoomdruppels gebruiken. Enkele jaren geleden kreeg ik ook last van droge ogen. Bestaat er een verband tussen het hebben van glaucoom en droge ogen?
Het enige dat glaucoom en droge ogen gemeen hebben, is dat het beide chronische oogaandoeningen zijn en beide behandeld moeten worden. Het komt vaak voor dat glaucoompatiënten ook last hebben van droge ogen.
Door het langdurige oogdruppelen met glaucoommedicatie, zeker die met conserveermiddelen, kunnen allergische reacties en oogirritaties ontstaan die de klachten van droge ogen kunnen verergeren. Langdurig gebruik van medicatie kan zelfs het chronische ontstekingsproces in de slijmvliezen van het oog als het ware in gang zetten, waardoor klachten ontstaan die bij het droge ogensyndroom horen.
Glaucoom en droge ogen zijn goed tegelijk te behandelen, met positief resultaat. De klachten van droge ogen kunnen door de juiste medicatie verminderen of verdwijnen, zij het tijdelijk. Maar helaas zal een glaucoompatiënt met het droge ogensyndroom een leven lang de zorg blijven houden voor dit dubbele probleem. Geen geringe opgave, maar alle aandacht en inspanning wel waard.
Om erger te voorkomen is het belangrijk dat uw oogarts beoordeelt of de klachten niet zijn ontstaan door een veel voorkomende ooglidrandontsteking Blefaritis genaamd. Blefaritis moet je behandelen om erger te voorkomen. Goede ooglidhygiene is daarbij zeer belangrijk. Een Blephex behandeling kan helpen om een deel van het droge ogen probleem te verhelpen.
3. Kan glaucoom staar (cataract) veroorzaken en andersom?
Een hoge oogdruk veroorzaakt in principe geen cataract. Een uitzondering wordt gevormd door de troebelingen die soms aan de voorzijde van de lens worden gezien na een acute glaucoom-aanval. Ook treedt er een versnelde staarvorming op na een operatie voor glaucoom.
Andersom kan het wel. Bij staarvorming wordt de lens langzaam dikker, en daarmee wordt de afstand tussen de iris (het regenboogvlies) en het hoornvlies kleiner. De kamerhoek, dat is de plaats waar het oogvocht (kamerwater) het oog verlaat, kan daardoor afgesloten raken, waardoor de oogdruk omhoog gaat. Dit gebeurt met name bij mensen die van zichzelf al een nauwe kamerhoek hebben. Vaak dragen deze mensen een bril met sterke positieve glazen.
Een veel zeldzamere oorzaak van glaucoom is de zogenaamde ‘overrijpe staar’ een zogeheten morgagnicataract. Hierbij valt de lens spontaan uit elkaar en kunnen kleine lensbrokjes de afvoer in de kamerhoek, het trabekelsysteem, verstoppen waardoor de oogdruk oploopt. In de westerse wereld is deze vorm van staar echter zeldzaam: vrijwel altijd wordt iemand al in een veel vroeger stadium aan staar geopereerd.
Mijn Oogcentrum